Khi mới bắt đầu học Phật theo truyền thống Theravāda, nhiều Phật tử khi nghe nhắc tới “Tam Tạng Kinh Điển” đều có cảm giác choáng ngợp trước khối lượng kiến thức khổng lồ. Có vẻ chỉ dành cho chư Tăng hoặc người học chuyên sâu. Kỳ thực, khi thấu hiểu bản chất, Tam Tạng lại là một hệ thống rất thực tế. Có thể ví nó như một kim chỉ nam toàn diện cho người tu tập, được chia ra để người học không bị lạc.
Khám phá định nghĩa về Tam Tạng
Xét theo nghĩa đen, Tipiṭaka hay Tam Tạng chính là “ba chiếc lồng” hay “giỏ”, hàm ý ba nhóm lớn để chứa và hệ thống hóa lời dạy của Đức Phật.
Cấu trúc của nó bao gồm:
Bộ Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhamma Piṭaka)
Hệ thống Theravāda đã bảo tồn vẹn nguyên Tam Tạng bằng tiếng Pāḷi cổ, đây được coi là kho tàng giáo lý cổ kinh, đồng nhất và mang giá trị nguyên gốc nhất hiện nay.
Tìm hiểu Tạng Luật – Khung sườn của kỷ luật tâm linh
Tạng Luật chủ yếu dành cho chư Tăng Ni, nhưng người tại gia hiểu Luật sẽ tu rất vững.
Ý nghĩa của Luật tạng không phải là sự áp đặt kỷ luật, mà là để:
Duy trì sự trong sạch trong nếp sống
Giảm xung đột, rối ren
Xây dựng không gian lý tưởng để nuôi dưỡng Định và Tuệ
Có thể hiểu đơn giản:
Giới luật là giới hạn an toàn để điều chỉnh hành vi và lời nói
Đối với người sơ cơ, điều quan trọng là thấu hiểu tinh thần:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Giữ gìn sự tôn nghiêm của các chuẩn mực
Phát triển tính kỷ luật và ý thức cá nhân
Sutta Piṭaka: Nguồn cảm hứng tâm linh
Trong ba tạng, Tạng Kinh là nội dung phổ biến và dễ tiếp cận nhất với người tại gia.
Kho tàng này bao gồm:
Những bài giảng đạo của Đức Thế Tôn
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị đệ tử, giới quyền quý, thường dân và các đạo sư khác
Lời dạy trực diện về bản chất của đau khổ và lộ trình đoạn tận khổ đau
Tạng Kinh được chia thành 5 bộ lớn (Nikāya), trong đó:
Phân loại dựa trên dung lượng bản văn: dài, vừa và ngắn
Bao gồm các bản kinh mang tính ứng dụng cao như Dhammapada hay Satipaṭṭhāna Sutta
Nhiều bản kinh tập trung tháo gỡ các vấn đề thiết thực của con người
Nhìn chung:
Tạng Kinh = con đường được chỉ rõ bằng lời nói, ví dụ và kinh nghiệm sống
Người mới học Phật nên bắt đầu từ Tạng Kinh.
Abhidhamma Piṭaka – Hệ thống hóa quy luật tâm linh
Vi Diệu Pháp là mảng giáo lý chuyên sâu và phức tạp nhất, song lại mang giá trị trí tuệ vô cùng to lớn.
Có thể so sánh:
Tạng Kinh trả lời cho câu hỏi “Đức Phật đã dạy những gì”
Thì Vi Diệu Pháp giải thích “Các quy luật của Pháp vận động ra sao”
Tạng Vi Diệu Pháp đi sâu vào các khía cạnh:
Định nghĩa và đặc tính của tâm
Các thành phần tâm lý hiện diện trong từng khoảnh khắc tâm
Cội nguồn phát sinh các triền cái tham, sân, si
Quy luật vận hành của hành động và quả tương ứng
Lời khuyên cho người mới bắt đầu:
Chưa cần thiết phải nghiên cứu Abhidhamma ngay lập tức
Dẫu vậy, nhận thức được giá trị của nó sẽ giúp hành giả tránh được những hiểu biết lệch lạc hoặc cảm tính về giáo pháp
5. Tam Tạng gắn với Tam Học như thế nào?
Để ghi nhớ một cách đơn giản:
Vinaya Piṭaka tương ứng với Giới (Sīla)
Sutta Piṭaka hướng đến Định (Samādhi)
Tạng Vi Diệu Pháp → Tuệ
Ba bộ phận này luôn có sự gắn kết và bổ trợ lẫn nhau:
Nhờ giữ Giới sạch trong mà Định lực được củng cố
Nhờ năng lực của Định mà trí Tuệ mới được phát sinh
Nhờ có Tuệ mà hành giả hiểu được giá trị của Giới và giữ gìn một cách tự nhiên
Cách thức tiếp cận Tipiṭaka hiệu quả cho hành giả sơ cơ
Một vài lời khuyên thiết thực:
Đừng cố “học hết”
Nên tuân thủ một lộ trình học tập bài bản:
Thấu hiểu giá trị của sự kỷ luật trong tâm here hồn
Đọc Kinh để soi lại đời sống
Khi căn tính và sự hiểu biết đã chín muồi, hãy nghiên cứu Abhidhamma để phát triển tuệ giác
Tipiṭaka không tồn tại để làm giàu vốn tri thức lý thuyết, mà để:
thực hiện cuộc cách mạng tâm linh nơi thân, miệng và ý mỗi ngày